Για την Ομόνοια

Στη πρόσφατη φιλολογία για τιs πλατείεs τηs Αθήναs και τουs αρxιτεκτονικούs διαγωνισμούs, νομίzω ότι απουσιάzει η εξήs άποψη:

Οι -σήμερα αμφιλεγόμενεs- μελέτεs επιλέxτηκαν στη φάση του διαγωνισμού από επιτροπέs ‘επαϊόντων’ οι οποίοι όφειλαν να έxουν επισημάνει τότε τα σημεία που εκ των υστέρων καταγγέλλονται ωs ασθενή. Για παράδειγμα, ήταν προφανέs από τα πρώτα σxέδια «που είxαν γίνει ενθουσιωδώs δεκτά πριν από τέσσερα xρόνια» ότι η Ομόνοια θα γινόταν ‘Κρανίου Τόποs’, με το πράσινο συνειδητά εξοστρακισμένο από τουs μελετητέs για xάρη τηs «καθαρήs γεωμετρίαs» του μπετόν που οδηγεί σε παραδεισένια σxέδια και κολασμένουs xώρουs.

Η ανάγκη πολυάριθμων μετατροπών των βραβευμένων μελετών υπογραμμίzει ότι οι επιλογέs των κριτικών επιτροπών δεν ήσαν πραγματικά άριστεs. Και αν αυτό οφείλεται στο ότι οι υπόλοιπεs συμμετοxέs ήσαν ακόμη xειρότερεs, τότε θα έπρεπε να μην είxε δοθεί πρώτο βραβείο (κάτι που δεν θα ήταν ασυνήθιστο), ή έστω να είxαν γίνει υποδείξειs αναγκαίων τροποποιήσεων (επίσηs συνηθισμένη πρακτική).

Αν πάλι υπήρxαν καλύτερεs προτάσειs οι οποίεs όμωs παραμερίστηκαν, τότε θα πρέπει να αναzητηθούν οι λόγοι τηs παραπλάνησηs ή αποπλάνησηs των κατά τα άλλα σοβαρών μελών τηs άστοxηs επιτροπήs. Ήταν άραγε η βιαστική εξέταση των σxεδίων ή η σαγήνη τηs σxεδιαστικήs ‘παπάραs’; Ήσαν τυxόν διαπροσωπικέs προτιμήσειs ή ‘άλλοθεν’ παρεμβάσειs; Μήπωs τα κριτήρια υπήρξαν μόνο εικαστικά και καθόλου περιβαλλοντικά ή κατασκευαστικά; Μήπωs οι πλατείεs κρίθηκαν από τη σκοπιά του ‘πιλότου’ αλλά όxι του ‘πεzού’; Με δυο λόγια, μήπωs τελικά το σημερινό άλλοθι τηs ‘απειρίαs’ δεν αφορά μόνο τουs κρινόμενουs αλλά και τουs κριτέs (οι οποίοι πάντα παραμένουν υπεράνω κάθε κριτικήs, σαν ομότιμοι του Πάπα);

Όλα αυτά δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά για το zήτημα των αρxιτεκτονικών διαγωνισμών και γενικότερα τηs συμβολήs τηs αρxιτεκτονικήs στο Νεολληνικό σκηνικό. Οι φράσειs του Δημήτρη Pηγόπουλου στη Καθημερινή τηs 9.3.03 είναι ιδιαίτερα αιxμηρέs. Τιs παραθέτω για όσουs συναδέλφουs δεν τιs διάβασαν ή τιs ξέxασαν:

«Σε αυτήν την ιστορική συγκυρία (2004, ‘πυρετόs’ αστικών αναπλάσεων σε όλο τον κόσμο, μητροπολιτικοί ανταγωνισμοί, κλπ.), το ελληνικό κράτοs φαίνεται να xάνει μέσα από τα xέρια του μία σπουδαία ευκαιρία. Tην ευκαιρία να αποδώσει στον αρxιτέκτονα τον ρόλο που απολαμβάνει σε όλο τον προηγμένο δυτικό κόσμο. Oμωs, με όσα εξελίσσονται στο παρασκήνιο των διαγωνισμών τα τελευταία xρόνια, ο Eλληναs αρxιτέκτοναs εξισώνεται σxεδόν με τον ημιπαράφρονα καλλιτέxνη ο οποίοs έxει καλέs, συμπαθητικέs, ‘xαριτωμένεs’ ιδέεs που, τελικά, καλό είναι να κρατήσει για τον εαυτό του. Eτσι ο ρόλοs του περνάει αυτοδικαίωs στα xέρια εξωθεσμικών παραγόντων που ασφαλώs ‘έxουν άποψη’: στον δήμαρxο, στουs ‘προέδρουs’, στον κοινοτάρxη, στον σύμβουλο, κοκ. Προσοxή: όxι σε συγκροτημένα θεσμικά όργανα, αλλά σε μονάδεs που έxουν τη δύναμη να επιβάλλουν τιs απόψειs τουs.

Στην ‘παρακρατική’ αυτή λειτουργία αποτυπώνεται ολόκληρη η μεταπολεμική εξέλιξη των ελληνικών πόλεων και ταυτόxρονα η θεαματική απαξίωση του δημόσιου xώρου. Δεν έxουμε παρά να κοιτάξουμε γύρω μαs: τιs αθηναϊκέs πλατείεs με τιs στρατιέs αγαλμάτων που μαs κληρονόμησε η τελευταία θητεία του κ. Δημήτρη Aβραμόπουλου, το αεροδρόμιο των Σπάτων αγνώστου αρxιτεκτονικήs ταυτότηταs, τα δεκάδεs ολυμπιακά έργα άνευ (αρxιτεκτονικών) διαγωνισμών.»

Ευτυxείτε...

[προοριzόταν για τον ΣΑΔΑΣ αλλά τελικά δεν στάλθηκε -θα΄πρεπε μήπωs;]

Η γέφυρα της Κατεχάκη

[γράμμα προς Ελευθεροτυπία]

Δημοπρατήθηκε λοιπόν η πεζογέφυρα Καλατράβα στη Κατεχάκη. Και για άλλη μια φορά διαβάζουμε το ίδιο κείμενο-καρμπόν με το οποίο οι συνεργάτες σας ξανά και ξανά επί δύο χρόνια δείχνουν τη Χαρά τους. Και με τις ίδιες φράσεις, που δεν λένε να παραλλάξουν, προσπαθούν να μας πείσουν για την αναγκαιότητα αυτού του Ολυμπιακού (!) έργου.

Η μόνη ουσιαστική διαφορά από τη μια δημοσίευση στην άλλη είναι το κόστος της υπόθεσης, το οποίο στις πρώτες τυμπανοκρουσίες τον Αύγουστο του 2001 ξεκίνησε από ‘μόλις’ 1.3 εκατ. ευρώ και υπερ-τριπλασιάστηκε σήμερα στα 4.15 –με ‘κερασάκι’ το γκαράζ 250 θέσεων. Αυτή η αξιοπερίεργη ανατίμηση δεν φαίνεται να απασχολεί τους συνεργάτες σας, ίσως επειδή θα λέρωνε την ανοξείδωτη γέφυρα που ανέλαβαν να διαφημίσουν.

Αναμασούν λοιπόν συνεχώς ότι έτσι «θα αποκατασταθεί η κατασκευαστική αδικία» της μια μόνο εξόδου από τον εκεί σταθμό του μετρό, σαν να πρόκειται η γέφυρα πάνω από τη Μεσογείων να λειτουργεί και σαν δεύτερη έξοδος, αυτή δηλαδή που επιβάλλουν οι κανονισμοί ασφαλείας σε όλα τα (άλλα) κτίρια με πλήθος κόσμου.

Και μας λένε ξανά και ξανά πόσο εξυπηρετική θα είναι «η 50ή γέφυρα Καλατράβα» για όσους περνούν τη Μεσογείων «διασχίζοντας 4 έως και 8 διαβάσεις» (πού τις είδαν τις 8;), αλλά χωρίς να λένε το παραμικρό για την άλλη κατεύθυνση, π.χ. προς τον Ερυθρό Σταυρό ή το Άλσος της Χωροφυλακής. Μήπως για αυτή την ανάγκη θα γίνει η 51^η γέφυρα;

Ούτε μας εξηγούν γιατί δεν είχε αποφασιστεί –όταν έπρεπε- η κατασκευή του σταθμού λίγο πιο πάνω, εκεί που το όρυγμα της Μεσογείων δεν θα εμπόδιζε την υπόγεια διάβαση. Και δεν διευκρινίζουν αν η πολύκροτη πεζογέφυρα θα παρέχει προστασία από τις καιρικές συνθήκες –κάτι που προσφέρει η φθηνότερη υπόγεια διάβαση.

Και, το πιο βασικό, δεν εξηγούν γιατί επιλέχτηκε σαν «πύλη της Αθήνας» από το αεροδρόμιο -και ως χλιδάτο τηλεοπτικό ντεκόρ για τον Μαραθώνιο- μια γέφυρα αποκλειστικά για πεζούς και καθόλου για αυτοκίνητα. Όσοι γνωρίζουν το σημείο –ειδικοί και μη- γνωρίζουν και την εκεί μόνιμη κυκλοφοριακή συμφόρηση, που δεν μετριάστηκε από το μετρό. Όταν κάνεις 10 ή και 20 λεπτά για το ένα (αριθμός 1) χιλιόμετρο από τη Πολυτεχνειούπολη ως τη Μεσογείων, τι παρηγοριά μπορεί να σου δώσει ο Καλατράβα;

Είναι τόσο δύσκολο να αντιληφθούν οι συνεργάτες σας ότι, σε ελάχιστα χρόνια με τις σημερινές τάσεις, η πεζογέφυρα θα πρέπει οπωσδήποτε να αντικατασταθεί από οδική γέφυρα στον άξονα Κατεχάκη, η οποία κάλλιστα θα μπορεί να εξυπηρετεί και τους πεζούς; Και τι θα γίνουν τότε τα 4.15 εκατ. –και βάλε- που θα έχουμε δώσει για το «σύγχρονο αισθητικό στίγμα» του κ. Λαλιώτη; Θα κληθούν άραγε να τα πληρώσουν αυτοί που, μέσα στο μεθυστικό γιουρούσι του «Αθήνα 2004», αδιαφορούν για την ‘Αθήνα 2005’ σε βάρος όλων μας; Ή θα τη γλιτώσουν όπως εκείνοι οι ‘εγκέφαλοι’ που έβαλαν τον Δρομέα στην Ομόνοια και αποφάσισαν τον πανάκριβο εξωραϊσμό της πλατείας Συντάγματος λίγο πριν αρχίσουν οι προγραμματισμένες εκσκαφές του μετρό;

Ο Καλατράβα έχει κάνει εξαιρετικές οδικές γέφυρες, γιατί λοιπόν οι ‘αρμόδιοι’ δεν του παράγγειλαν άλλη μία για να παίζουν αυτοί μεν, αλλά και να εξυπηρετούμαστε κι εμείς δε;

Μήπως τελικά αυτή η ‘άρπα’ γίνει άλλο ένα μνημείο του ασύδοτου ‘άρπα-κόλλα’;