Μια λίβρα σάρκας *

Ο Αλ Πατσίνο στον Έμπορο της Βενετίας (2004)
Το έργο παίζεται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα χωρίς την Πόρτσια.

Του Νίκου Ξυδάκη στη Καθημερινή 18.2.2014:

Δωράκια εφάπαξ από μια λίβρα σάρκας

Το ψυχόδραμα που υφαίνεται γύρω από το πρωτογενές πλεόνασμα δείχνει πολλά για τις πρωτογενείς ασθένειες της ελληνικής πολιτικής σκηνής, μάλιστα σε συνάφεια και με την ανοχή της ευρωπαϊκής αυθεντίας που τάχατες επιτηρεί.

Κατ’ αρχάς, η παραγωγή του πλεονάσματος είναι μαγική και σαδιστική: το πλεόνασμα δεν προκύπτει απλώς με περιστολή των δημοσίων δαπανών, εύλογη σε αρκετές περιπτώσεις, αλλά κυρίως με καταστολή των δημοσίων επενδύσεων, με υπερφορολόγηση των εντίμων φορολογουμένων και με πάγωμα των ληξιπρόθεσμων απαιτητών πληρωμών του κράτους προς τους πολίτες. Πλην της εύλογης εξοικονόμησης, όλες οι άλλες δράσεις δολοφονούν την οικονομία. Η επιτηρούσα διά της τρόικας Ευρώπη αποδέχεται μεθοδολογικά αυτόν τον μαγικό τοκετό· διαφωνεί μόνο ως προς το νούμερο και ανησυχεί μήπως η εμφάνιση πλεονάσματος επιφέρει χαλάρωση της δημοσιονομικής μέγγενης. Εξ ου και οι μικρόψυχες ενστάσεις των Βρυξελλών σχετικά με το ύψος του πλεονάσματος.

Η ασθένεια εκδηλώνεται όμως εντονότερη όταν ακούμε πώς θα διατεθεί το αιματηρό πλεόνασμα. Σύμφωνα με τις φήμες που διαχέονται από την κυβέρνηση, αυτή η «πλεονάζουσα» λίβρα σάρκας θα διατεθεί για δώρο Πάσχα σε δύο κοινωνικές ομάδες, στους ένστολους κρατικούς υπαλλήλους και στους χαμηλοσυνταξιούχους. Ε, θα ανακουφιστούν προσωρινά όσοι υπέφεραν από τις άδικες οριζόντιες περικοπές, θα σκεφτεί κανείς. Το εφάπαξ δώρο θα κλείσει τρύπες.

Είναι όμως έτσι; Οχι. Η σπουδή για στοχευμένα δοσίματα, μάλιστα λίγες ημέρες προ των εκλογών, δεν ανακουφίζει την πληγωμένη κοινωνία, δεν δίνει μια ανάσα στην ξέπνοη οικονομία· αναπαράγει την πελατειακότητα και το κρατικό συσσίτιο, τις εφάπαξ παροχές σε ειδικές ομάδες πληθυσμού, την οικονομία των επιδομάτων και των ρουσφετιών.

Τι ειρωνική αντιστροφή! Οι περικοπές έγιναν οριζόντια και ισοπεδωτικά. Το δώρο θα είναι στοχευμένο, προς κοινωνικές ομάδες προστατευμένες ή προς δεξαμενές ψήφων. Σαν να λέει η κυβέρνηση ότι οι μερικές δεκάδες χιλιάδες ένστολοι, τους οποίους πράγματι ισοπέδωσε σε προηγούμενη φάση, υποφέρουν περισσότερο από το 1,5 εκατομμύριο άνεργους και το 1,5 εκατομμύριο ανασφάλιστους.

Να μη μοιραστεί λοιπόν το πρωτογενές πλεόνασμα στους δοκιμαζόμενους Ελληνες; Βεβαίως να μοιραστεί, η λίβρα της σάρκας τους είναι. Αλλά όχι σαν στοχευμένο δωράκι, σαν ιδιοτελής ελεημοσύνη. Να διαχυθεί σε όλη την κοινωνία, να ελαφρώσουν άδικοι έμμεσοι φόροι, να επιδοτηθεί η απασχόληση, να ανακουφιστούν οι ανασφάλιστοι, να διοχετευθεί το χρήμα έτσι που συμβολικά να ανατρέπει το κλίμα οριζόντιας αδικίας. Ετσι κι αλλιώς, λίγο είναι· ας χρησιμοποιηθεί με τρόπο που να δείχνει ένα μονοπάτι ανάταξης, το μονοπάτι της ανάπτυξης με εργασία, ισότητα και δικαιοσύνη. Αλλά αυτά απαιτούν σκέψη, κόπο, αίσθημα δικαίου· και δεν φέρνουν ψήφους. Μπορεί να μείνουν φήμες, μπορεί τίποτε να μη γίνει, μπορεί να το απαγορεύσει η τρόικα. Αλλά και οι φήμες δείχνουν κάτι: τη νοοτροπία που δεν ξεριζώνεται, παρά τα πάθη και την πτώση· δείχνουν την αλληλομόλυνση ηγετών και υπηκόων. Την αμοιβαία εξαχρείωση με δώρα εφάπαξ.