Το πληρέστερο βιογραφικό είναι το «μέσον» *

Άρθρο του Δημήτρη Σεβαστάκη, ζωγράφου & αναπληρωτή καθηγητή ΕΜΠ, στην Ελευθεροτυπία 6.4.2013:

Ο μέτριος έχει ένα καλό: δικτυώνεται. Εχοντας συνείδηση της μετριότητάς του, ψάχνει ακαριαία τους ομοίους του, οι οποίοι, έχοντας συνείδηση της δικής τους μετριότητας, τον αποδέχονται ανακουφισμένα. Η ζεύξη των μετρίων περιέχει την αμοιβαία απέχθεια, αλλά εντέλει ο ωφελιμισμός και η ανασφάλεια υπερισχύουν και συγκρατούν.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη κατάρα σε ένα τμήμα δημόσιας υπηρεσίας, σε μια διεύθυνση, από το να ενταχθεί σε αυτή ταλαντούχο άτομο. Διαταράσσονται οι ιεραρχίες, επισκιάζονται οι ασημαντότητες και ο καινούργιος είτε πνίγεται είτε συμβιβάζεται. Αν είναι προστατευόμενος κάποιου (που συνήθως είναι), λείχεται, μέχρι ν' αλλάξει η κατάσταση, οπότε πάει από κει που ήρθε. Περίπου αυτοί είναι οι κώδικες με τους οποίους συγκροτείται κάθε δομή. Υπηρεσία, κόμμα, πολιτικό σύστημα. Ετσι συγκροτήθηκε το ελληνικό κράτος και κατ' επέκταση το ελληνικό Δημόσιο. Ποτέ το Δημόσιο δεν υπήρξε συλλογικό αγαθό. Δημιουργήθηκε τυχαία, ανομοιόμορφα, από συγκολλήσεις ευνοημένων προσώπων, ψηφοφόρων ή απογόνων.

Το ελληνικό Δημόσιο κτίστηκε όχι κατ' επιταγήν αναγκών, αλλά αντιθέτως: επινοήθηκαν ανάγκες, εργασίες, υποχρεώσεις, διευθύνσεις, αρκτικόλεξα, με βάση τα τυχαία πρόσωπα που στελέχωναν τους κομματικούς ή δυναστικούς στρατούς και τα οποία έπρεπε να τακτοποιηθούν. Το ελληνικό Δημόσιο κτίστηκε αποδομούμενο. Αν κάποιος αποφασίσει να συγκρουσθεί με τις στρατιές των ευνοημένων, θα το βρει μπροστά του. Κάποιος κρίκος, από τους αναρίθμητους που συστήνουν την υπηρεσιακή και διοικητική κατάσταση, θα κοπεί, και τελικά ο ενιστάμενος θα βρεθεί διωκόμενος. Το Δημόσιο είναι ιδιωτικό, αντιπαραγωγικό και αιχμαλωτιστικό. Απέναντι στον ατέρμονα κύκλο στήνονται όλες οι «διορθωτικές» προτάσεις, αλλά και όλες οι εμπάθειες. «Να αξιολογηθούν». Αυτονόητο. Αλλά από ποιον; Είναι απολύτως βέβαιο ότι η αξιολόγηση, με όποιον κώδικα και αν επιλεγεί, θα χρησιμοποιηθεί για να φύγουν «αυτοί» και να 'ρθουν οι «δικοί» μας. Θα διαστραφεί οποιοδήποτε προσόν, θα μετατραπεί σε ελάττωμα. Ή θα υπερεκτιμηθεί οποιοδήποτε αυτονόητο, για να αναβαθμιστεί ο «καλός» μας, ή θα διασταλεί οποιοδήποτε ελάττωμα του αντιπάλου, για να εκδικηθούμε για λογαριασμό του «δικού μας». Αλλη αιμοσταγής λύση: «Να απολυθούν». Κρύβει μια υπόγεια κοινωνική χαιρεκακία, ίσως, σε αρκετές περιπτώσεις, δικαιοσύνη, αλλά ποιος θα επιλεγεί για εκτέλεση; Είναι τόσο ιδιοτελές το σύστημα, τόσο δεσμευμένο στις διάφορες τοπικές και προσωπικές δουλείες, που αποκλείεται να μη θανατώσει κάποιον «απ' τους άλλους», τους μη «δικούς» μας.

Ενα προοίμιο της στρέβλωσης κριτηρίων που αφορούν τις αξιολογικές ιεραρχήσεις που μπορεί να κάνει το σύστημα το βλέπουμε στις ελάχιστες προκηρύξεις «θέσεων»: «το μεταπτυχιακό πτυχίο» μπορεί να είναι υποδεέστερο της «εντοπιότητας», η «κάρτα ανεργίας» βαραίνει περισσότερο από την πολυετή αλλά ανασφάλιστη (άρα αόρατη) επιστημονική απασχόληση, η βεβαιωμένη «καλλιέργεια, μόρφωση και το συγγραφικό, ακόμα, έργο» μπορεί να είναι υποδεέστερα της πιστοποιημένης από ένα συνοικιακό μαγαζί γνώσης «Word, Excel και Powerpoint», τα προγράμματα που τα ξέρουν και οι κότες δηλαδή. Απίθανοι συνδυασμοί από προσόντα που, απολύτως ελαστικά, φτιάχνουν το σκοτεινό πλέγμα αποτροπών και απο-ιεραρχήσεων και που αναπαράγουν αυτό που ξέρουμε: το υπέρτερο εργασιακό προσόν είναι το «μέσον». Αυτά που περιγράφω αποτελούν αυτά που αντιμετωπίζουμε όλοι και αυτά που θα εξακολουθήσουμε να συναντάμε. Είναι αγέραστο και ατέλειωτο το γήρας αυτής της κοινωνίας που τσακίζει με επιμέλεια -πρωτίστως- τους νέους, για να εξασφαλίσει τη σπάταλη και οργιώδη λειτουργία του σκοτεινού συστήματος. Εξοδος, λοιπόν, δεν υπάρχει; Εφ' όσον πολιτική εξουσία, κόμμα, δημόσιος τομέας είναι ομοειδώς -σχεδόν- συγκροτημένοι, τουλάχιστον ως προς τα προφίλ, είναι δύσκολο ο πολιτικός και δομικός φορέας της μετριότητας να βοηθήσει τον ταλαντούχο, αφού ο τελευταίος, ως έξυπνος, είναι άπιστος στη στρούγκα ή ενοχοποιητικός των θαμώνων της.

Στην πραγματικότητα, αυτό που συμβαίνει είναι ότι το σύστημα φροντίζει να κάνει αυτό που έκανε πάντα. Να αναπαράγεται ως κοσμοαντίληψη, ως μικρο-ιδιοσυγκρασία, ως νοοτροπία με τιποτένιο κοινωνικό σώμα. Το ελληνικό σύστημα, Δημόσιο αλλά κατά βάση ιδιωτικό, σίγουρα αντισυλλογικό, εκμαυλιστικό και τελειωμένο. Απέναντι, μάλιστα, στην αντιδραστική μούχλα, έχει διαμορφωθεί μια συμμετρική παρασιτική «επιχειρηματικότητα», αλλά και μια γενικόλογη, άσαρκη, αόριστη πολιτική παραγωγή. Δεν ξέρω, αλλά το επιπόλαιο και μαζικό μίσος στην έννοια του Δημοσίου είναι μίσος προς μια πολιτιστική και συμπεριφορική δομή που διατρέχει το σώμα της κοινωνίας, το πνεύμα της χώρας και το ρακένδυτο και ιδεολογικά ιδιωτικοποιημένο υπόλειμμα του δημόσιου χώρου. Ενα ενδοστρεφές, ιδεολογικά ακατάστατο μίσος.